دربازه حضور قلب در نماز، نمونه هاي فراواني در تاريخ نقل شده كه معروفترين ان درباره اميرالمومنين(ع) است؛ آن گاه كه تيري به پاي حضرت رفته بود و پزشگان در فكر چاره انديشي بودند. تا اينكه امام حسن(ع) پيشنهاد نمود فقط در يك هنگام است كه مي توان تير را از پاي بيرون كشيد و آن هنگام نماز. انان نيز چنين كردند و هنگام نماز تير را از پاي حضرت بيرون كشيدند.(ارشاد القلوب، ج2: 217)
حجت الاسلام و المسلمين قرائتي نقل مي فرمود: يك بار در جلسه اي گفتم آيا كسي هست كه ادعا كند دو ركعت نماز با حضور قلب خوانده است؟
فردي دستش را بالا آورد و گفت: من خواند ام!!
پرسيدم چطور؟
گفت: وقتي به مدينه رفته بودم، در مسجد النبي حال خوشي داشتم و دو ركعت نماز خواندم، و اين تنها دو ركعتي بود كه در عمرم با حضور قلب خواندم،اما پس از نماز دانستم كه وضو نداشتم!!
آري؛ وقتي شرايط صحت نماز محقق نشده باشد، يطان انگيزه اي براي خراب كردن عبادت ندارد و وسوسه نخواهد كرد.
اين همه از حضور قلب ما!
وسط نماز بودم كه يك دفعه صدايي بلند شد. حواسم نبود، سرم را به طرف صدا برگندوندم.؛ بعد كه فهميدم كه در حال نمازم؛ سرم رو برگردوندم و نمازم رو ادامه دادم. نمي دونستم نمازم باطل شده يا نه افتادم توي رساله، اين مساله و اون مساله بالاخره پيداش كردم: اگه عمداً اين كار رو انجام مي داديد و سرتون اونقدر برمي گشت كه نگويند روبه قبله ايد، نمازتون باطل ميشه، ولي چون سهواً اينكار رو انجام داديد نمازتون صحيحه.
در بهترين مكان بهترين عمل كدام است؟
يكي از ارادتمندان علامه طباطبايي نقل مي كند: هنگامي كه قصد تشرف به مشهد مقدس و زيارت علي بن موسي الرضا عليه السلام را داشت، نزد علامه آمد و گفت: در بهترين مكان بهترين عمل كدام است؟ حضرت علامه فرمود:« نماز بخوان؛ بهترين چيزي كه تشريع شده»(فريادگر توحيد، ص166)
بهترين عمل است كه لابد مرحوم ميرزا جواد اقاي تهراني وصيت كرد:
«هر كس ميخواهد براي من هديه اي بفرستد، نماز هديه كند»(هزار و يك نكته رباره نماز، ص126)
امام خميني(ره)
سيد مصطفي خوانساري:
يك سال در قم خيلي برف آمده بود كه سيل آمد و نصف قم را برداشت . در همان موقع و در همان وضعيت، ايشان(امام خميني) در نصف شب، از مدرسه دارالشفا مي آمدند مدرسه فيضيه و به هر زحمتي بود يخ حوض را مي شكستند و وضو مي گرفتند و مي رفتند زير مدرس مدرسه در تاريكي و مشغول تهجدشان مي شدند. حالا چه حالي داشتند نمي توانم بازگو كنم. با حالت خوشي تا اول اذان مشغول تهجدشان مي شدند و اول اذان مي آمدند مسجد بالاسر و پشت سر آقاي حاج ميرزا جواد ملكي به نماز مي ايستادند و بعد بر مي گشتند و مشغول مباحثاتشان مي شدند .
اهتمام و توجه به اوقات نماز
علامه طباطبايي و آقاي بهجت از مرحوم آقاي قاضي(ره) نقل مي كردند كه ايشان مي فرمود اگر كسي نماز واجبش را اول وقت بخواند و به مقامات عاليه نرسد. مرا لعن كند.
اول وقت سرّ عظيمي است،«حافظوا علي الصلوات»، خود يك نكته اي است غير از «اقيمو الصلاه» اين مه انسان اهتمام داشته باشد و مقيد باشد كه نماز را اول وقت بخواند، در حد خود آثار زيادي دارد گرچه حضور قلب هم نباشد.(در محضر بزرگان، محسن غرويان:99)
قنوت نماز وتر
آيت الله بهجت:
كسي در صدد برآمده بود كه ببيند چه كساني سحر ماه مبارك در حرم مطهر حضرت امير(ع) در قنوت نماز وترشان دعاي ابوحمزه ثماني مي خوانند، شمرده بود، كساني كه مقيد هستند اين عمل را هر شب در حرم حضر ت امير(ع) انجام بدهند حدود 50 نفر بودند(برگي از دفتر افتاب،رضا باقي زاده)
آقا...
آبت الله ميرزا جواد ملكي تبريزي:
به خدا سوگند من بعضي از شب زنده داران و نمازگزاران را مي شناسم كه در حال خفتن و به هنگام برخاستن از خواب براي به جا اوردن نماز، در شب و نيمه شب و هنگام سحر، فرشته اي ايشان را با لفظ «آقا» از خواب بيدار كرده، و ايشان با شنيدن صداي «آقا» از جانب آن ملك، براي به جا آوردن نماز و ذكر و دعا و مناجات، از بستر خواب بر ميخيزند.(اسرارالصلاه، ملكي تبريزي،289)
جام باده هستي
ميزا جواد آقا ملكي در قنوت نمازهاي نافله و مستحبي اين بيت عارف شيرازي
را از عمق جان زمزمه مي كرد:
ما را ز جام باده هستي خراب كن زان پيشتر كه عالم فاني شود خراب
(آثار الحجه، محمد رازي،ج1:29)
روغن چراغ كم است
يكي از شاگردان آيت الله بهجت فرمودند:
روزي خدمت آقا عرض كردم:آقا چكار بكنم در نماز حضور بيشتر داشته باشم؟ غالبا در نمازم توجه و حضور دل و قلب ندارم! آقا سر پايين افكند، آنگاه سر بلند كرد و فرمود:روغن چراغ كم است! من به ديد خود فهميدم يعني معرفت كم است، ايمان قلبي و باطني ضعيف است، و الا ممكن نيست با شناخت كافي قلب حاضر نباشد
(برگي از دفتر آفتاب،ص90)
كي نماز ميخواني!؟
استاد مرتضي مطهري فرمود: يك بار كه خدمت عارف بنام حاج سيد هاشم حداد بودم؛ از من پرسيدند: نماز را چگونه مي خواني؟! عرض كردم: كاملا توجه به معاني كلمات و جملات آن دارم! فرمودند: پس كي نماز ميخوان؟! در نماز توجه ات به خدا باشد و بس! توجه به معاني مكن.( روح مجرد، حسين طباطبايي)